Katılım Hakkı Projesi uzmanlarından Dicle Çakmak tarafından hazırlanan 'Türkiye'de Örgütlenme Özgürlüğü'nün Genel Görünümü' başlıklı raporda, örgütlenme özgürlüğü alanının genişletilmesine katkı sağlayacak önemli faktörlerden birinin alana ilişkin hukuki ve idari çerçevenin ürettiği uygulamanın izlenmesi ve raporlaması olduğu belirtilirken, bu izleme çalışmasının hem sivil toplum örgütlenmesinin güncel durumunu ve ana sorunların neler olduğunu anlamak hem de örgütlenme özgürlüğünün uygulamadaki görüntüsünü anlamak için önemli olduğu vurgulandı.
Türkiye'de Sivil Toplum Örgütlenmesinin Güncel Durumu Nasıl?
Rapor bağlamında ülkemizdeki örgütlenme özgürlüğünün genel görünümü Avrupa Birliği’nin Genişleme Ülkelerinde Sivil Topluma Destek Rehberi’nde ifade olunan evrensel norm ve standartlar ışığında ele alındı.
Çalışma kapsamında sivil alanın temel örgütlenme biçimlerinden biri olan sivil toplum örgütlerinin izlenmesi ve raporlanması; üyelik yapıları, faaliyet konuları, hak ve özgürlükleri ne kadar kullanabildikleri, yaşadıkları sorunlar, mali yapıları gibi onları ilgilendiren ana konularda veriler toplanarak analiz edildi.
Türkiye’de sivil toplum örgütlerine yönelik mevzuat ve uygulamaların derneklerin ve vakıfların örgütlenme özgürlüğüne etkisini 5 ana başlıkta inceleyen raporda; Örgütlenme özgürlüğü, bağlantılı diğer özgürlükler, sivil toplum örgütlerinin istihdam olanakları, gönüllü çalışma, örgütlerin tabi olduğu mali kurallar, kaynak geliştirme araçları ve karar alma süreçlerine katılıma dair düzenleme ve uygulamalar kapsamında STÖ’lerin faaliyet yürüttükleri ortamda bir dizi dönüşüme ihtiyaç duyduğu not edildi.
Mevzuatta ve uygulamada hayata geçirilecek dönüşümlerin ise sivil toplum örgütlerinin hak ve özgürlüklerini geliştireceği ve katılımcı ve demokratik bir toplum oluşturmadaki rollerini yerine getirmelerini sağlayacağı vurgulandı.
Üç bölümden oluşan raporun ilk bölümünde raporun çatısını oluşturan "AB Genişleme Ülkelerindeki Sivil Topluma Destek Rehberi" hakkında bilgi verilirken, ikinci bölümde Türkiye'deki örgütlenme özgürlüğünü düzenleyen mevzuata ilişkin değerlendirme yer alıyor. Bu bölümde yine sivil toplum örgütlerinde istihdam ve gönüllülükle ilgili mevzuatın niteliği, STÖ'lerin tabi olduğu mali kurallar ve raporlama yükümlülükleri, STÖ'lerin kaynak geliştirme araçları, STÖ'lere yönelik kamu fonları, sivil toplum örgütlerinin politik karar alma süreçlerine katılımı hakkında da bilgiler aktarılıyor. Son bölümde de tavsiyeler yer alıyor.
Raporun ekinde ise 24 Mart 2020 tarihinde TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen ve örgütlenme özgürlüğüne etki etmesi beklenen üyelik bildiriminin zorunlu hale gelmesine dair hazırlanan bilgi notu yer alıyor.
Bilgi notunda Dernekler Kanunu’nda yapılan ve üyelik bildirimini zorunlu kılan değişiklik eski hükümlerle karşılaştırılırken, aynı zamanda konu uluslararası hukuk bakımından da değerlendiriliyor.
