Romani Godi, bu sorunları ele almak amacıyla “6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Malatya’da Dom ve Abdal Kadınlar Üzerindeki Etkilerinin Afet Adaleti ve Toplumsal cinsiyet Bağlamında İncelenmesi” başlıklı bir rapor yayımladı. Sergen Gül, Peri Orun, Dilan Gezici ve Dicle Zengin tarafından hazırlanan rapor, Malatya’daki Dom ve Abdal kadınların karşılaştığı barınma, sağlık, eğitim ve istihdam gibi başlıca sorunları gözler önüne seriyor.
Barınma Koşullarındaki Zorluklar
Rapora göre, Dom ve Abdal kadınları, resmi çadır alanlarına kabulde büyük zorluklarla karşılaştı ve çoğu, kendi imkanlarıyla inşa ettikleri derme çatma barakalarda yaşamaya devam etmek zorunda kaldı. Depremin üzerinden 20 ay geçmesine rağmen, Malatya’da hala çadırlarda yaşamını sürdüren kadınlar, elektrik ve su gibi temel hizmetlerden mahrum kalıyor. Konteynerlerde kalanlar ise yazın aşırı sıcaklarla, kışın ise şiddetli soğuklarla mücadele ediyor. Konteynerlerin küçük boyutları, kalabalık haneler için yetersiz barınma koşulları sunuyor. Bu durum ise özellikle kadınların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkiliyor.
Konteynerlerde kalanlar ise yazın aşırı sıcaklarla, kışın ise şiddetli soğuklarla mücadele ediyor. Konteynerlerin küçük boyutları, kalabalık haneler için yetersiz barınma koşulları sunuyor. Bu durum ise özellikle kadınların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkiliyor.
Sağlık Sorunları ve Psikolojik Destek İhtiyacı
Hijyenik olmayan barınma koşulları, enfeksiyon hastalıklarının yayılmasına yol açarken, Dom ve Abdal kadınlarının karşılaştığı toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikler sağlık sorunlarını daha da karmaşık hale getiriyor. Yetersiz su, hijyen, sanitasyon, enerji yoksulluğu ve beslenme eksiklikleri, günlük yaşamlarını zorlaştırıyor. Ayrıca, deprem travması yaşayan kadınlar için psikolojik destek hizmetlerine erişim eksiklikleri, iyileşme süreçlerini engelliyor.
Eğitimde Erişim Sorunları
Depremin ardından artan yoksulluk, Dom ve Abdal çocuklarının eğitime erişimini zorlaştırıyor. Ulaşım, okul harcamaları ve diğer ekonomik zorluklar, kız ve erkek çocuklarının okul terkine neden oluyor. Artan geçim yükü ve bakım sorumlulukları ise kadınların eğitimolanaklarından yeterince faydalanamamalarına yol açıyor.
İstihdamda Ayrımcılık ve Güvencesiz Çalışma
Deprem sonrası artan güvenlik açığı, kadınları çoklu ayrımcılığa maruz bırakıyor. Seyyar satıcılık yapan kadınlar, bu ayrımcılıkla mücadele etmek zorunda kalırken, cinsel taciz ve saldırılara kadar varan olumsuz durumlarla karşılaşıyor. Ayrıca, deprem sonrası kadınların güvenceli işlerde çalışma imkânları da azalmış durumda.
Çözüm Önerileri Çözüm Önerileri
Raporda, Dom ve Abdal topluluklarının insana yakışır yaşam koşullarına kavuşması ve haklara erişimlerinin artırılması için şu çözüm önerileri sunuluyor:
- Barınma: Geçici yerleşim alanlarında güvenli konteynerler sağlanmalı ve her haneye ayrı konteyner verilmelidir. Ayrıca, kadınlar ve kız çocukları için özel alanlar oluşturulmalı, su ve enerji altyapıları iyileştirilmelidir.
- Gıda Güvenliği: Gıda yardımları hijyenik koşullarda dağıtılmalı, bebek maması ihtiyacı olan ailelere düzenli destek sağlanmalıdır.
- Sağlık ve Destek: Kadınlar için sağlık ve psikolojik destek hizmetleri sunulmalı, hijyen malzemeleri düzenli olarak dağıtılmalıdır.
- Geçim ve İstihdam: Kadınlara yönelik ekonomik destek ve iş imkânları oluşturulmalı, mikro kredi ve girişimcilik destekleri sağlanmalıdır.
- Eğitim: Kız çocuklarına burs ve destek programları sunulmalı, okullarda “sıfır ayrımcılık” ilkesi benimsenmelidir. Eğitim merkezlerine ulaşım kolaylaştırılmalı ve servis imkânları artırılmalıdır.
- Koruma ve Haklar: Kadınlar için hukuki destek ve şiddetle mücadele mekanizmaları kurulmalı, güvenli sığınma evleri inşa edilmelidir.
Adalet ve Dayanışma İçin Çağrı
Romani Godi, afetlerin sadece fiziksel yıkımlarla sınırlı kalmadığını, toplumsal eşitsizlikleri derinleştiren bir süreç olduğunu vurguluyor. “6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Malatya’da Dom ve Abdal Kadınlar Üzerindeki Etkilerinin Afet Adaleti ve Toplumsal Cinsiyet Bağlamında İncelenmesi” başlıklı rapor ile toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine dikkat çekiyor ve kırılgan grupların haklara erişimini artırmak için dayanışma çağrısında bulunuyor.
Raporun Tam Metni
“6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Malatya’da Dom ve Abdal Kadınlar Üzerindeki Etkilerinin Afet Adaleti ve Toplumsal Cinsiyet Bağlamında İncelenmesi” raporuna linkten ulaşabilirsiniz.
