Hayali Coğrafyalar: Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Değiştirilen Yeradları
TESEV Demokratikleşme Programı, 2010 yılında Azınlık Hakları çalışma alanı kapsamında, Türkiye'de Cumhuriyet döneminde değiştirilen yerleşim isimleri üzerine yeni bir çalışma başlatmıştır. Son yıllarda yer isimleri değişiklikleri kamuoyunda daha önce olmadığı kadar çok tartışılmaktadır. Geçmiş dönemde hükümetin Kürt Sorunu'nu çözmek için başlattığı 'açılım' ve bu çerçevede bazı yetkililerin Kürt bölgelerindeki "eski" yer isimlerinin iadesini gündeme almaya hazır olduklarını ifade etmeleri kamuoyunun konuya ilgisini arttırmıştır. Bu gelişmelerin yarattığı kamusal tartışma sadece Kürtleri değil, aynı zamanda eski yer isimlerine dönülmesi veya yer isimlerinin değiştirilmesi konusunda talepleri olan Laz, Çerkes, Süryani, Rum ve Ermeni vatadaşları da cesaretlendirmiştir. Öte yandan, farklı grupların bu yöndeki taleplerinde bazı farklılıklar bulunabilmektedir.
Sözkonusu çalışma kapsamında, yazar ve araştırmacı Sevan Nişanyan tarafından kaleme alınan "Hayali Coğrafyalar: Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Değiştirilen Yeradları" adlı raporda Cumhuriyet tarihi boyunca, farklı dönemlerde Türkiye hükümetlerinin yer isimlerini değiştirirken izlemiş olduğu siyaset ve bu siyasetin dayandığı ideolojik arka plan; uygulanan politikalar arasındaki farklılıklar ve benzerlikler; ve hükümetlerin yer isimleri politikaları ile azınlıklar, Kürt sorunu ve diğer vatandaşlık ve kültürel konulardaki politikaları arasındaki ilişki ortaya konmuştur. Raporda ayrıca, bölgelere göre farklılık gösteren yer ismi değiştirme siyasetinin bugünün Türkiye siyasi coğrafyası ile ilişkisi irdelenmektedir.
Yer isimleri projesinin bir diğer ayağı olan "Index Anatolicus: Türkiye Yerleşim Birimleri Envanteri" (http://www.nisanyanmap.com) başlıklı web sitesinde Türkiye'deki il, ilçe, mahalle, köy ve mezra gibi yerleşim yerlerinin eski ve yeni isimleri, kökenleri ve hangi tarihlerde değiştirildiğine ilişkin bilgiler googlemaps destekli Türkiye haritası üzerine işlenmeye başlamıştır. Projenin bu ayağı, ziyaretçi ve kullanıcıların veri eklemesini mümkün kılan bir ucu açık bir biçimde devam etmektedir.
Rapora TESEV websitesinden ulaşabilirsiniz. Rapordan bir kopya edinmek için lütfen [email protected] adresinden ve 0212 2928903 no'lu telefondan Mehmet Ekinci ile iletişime geçiniz.