Yeni nesil kaynak geliştirme yöntemlerinden biri olarak kitle fonlaması, çok sayıda bireyin belli miktarlarda maddi ve ayni bağışlarına dayanan bir fonlama sistemidir. Bilişim teknolojilerinin gelişimiyle birlikte bu sistemde, bireyler internet üzerinden bağış yaparak destek sağlayabilirler.
Bu yöntemle ihtiyaç olunan ayni veya maddi destekler kalabalık bir insan grubundan veya özellikle bir online topluluktan edinilebilir. Katkıda bulunan her birey ortak çabaya küçük bir katkıda bulunmuş olur. Kitle fonlaması yöntemi, birbiriyle bağlantısı olmayan pek çok kişinin katılımıyla gerçekleşmesinden dolayı kaynak geliştirmede imece benzeri bir yaklaşım olarak da görülebilir.
Çevrim içi kitle fonlama araçlarına bazı örnekler aşağıdadır (alfabetik sıra ile) ;
Açık Açık: Bağışçıları, bağışçı haklarını tanıyan şeffaf ve hesap verebilir dernek ve vakıflar ile bir araya getirmek amacı ile kurulmuş bir platformdur.
Adım Adım: Adım Adım, ‘charity run’ olarak bilinen kolektif yardımseverlik koşusunu Türkiye’de tanıtmak ve yaygınlaştırmak için kurulan sivil toplum oluşumudur. Adım Adım oluşumu, başta koşu olmak üzere yüzme, bisiklet, dağcılık gibi dayanıklılık gerektiren sporlar aracılığıyla Türkiye’de önemli sosyal sorumluluk projelerine maddi kaynak ve tanıtım desteği sağlamayı amaçlar.
destkle.org: Destkle, sivil toplum kuruluşları, okullar, topluluklar ve organizasyonların, projeleri, kampanyaları ve etkinlikleri için ihtiyaç listeleri oluşturup, destekçileri ile paylaşmasını sağlayan bir platformdur.
Fongogo: Fongogo, projelerin hayata geçmesi için ihtiyaç duyulan finansmanın kitlelerin desteğiyle bir araya getirilmesine aracı olan bir platformdur. Proje sahipleri, desteklerin karşılığında projeleri ile ilgili alt-ürün ve servisleri destekçilerine sunarlar. Proje sahiplerinin proje sayfalarını yaratıp ödeme sistemlerini kullanabilecekleri ve kampanyalarını yürütebilecekleri düzeneği Fongogo sağlar.
İhtiyaç Haritası: İhtiyaç sahiplerini, destek olmak isteyen birey, kurum ve kuruluşlarla buluşturan kar amacı gütmeyen sosyal bir kooperatiftir. İhtiyaç Haritası, bireylerden, eğitim kurumlarından ve sivil toplum kuruluşlarından ihtiyaçları toplar, doğrular ve harita tabanlı teknolojisi ile desteklerle buluşmasını kolaylaştırır.
Dernekler Kanunu’nun (“Kanun”) 2. maddesinde “platform”, “Derneklerin kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere girişim, hareket ve benzeri adlarla oluşturdukları tüzel kişiliği bulunmayan geçici nitelikteki birliktelikleri” olarak tanımlanmıştır. Aynı zamanda Kanun’un 25. maddesinde de derneklerin, amaçları ile ilgisi bulunan ve kanunda yasaklanmayan alanlarda, kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere ve yetkili organlarının kararları ile platformlar oluşturabileceği belirtilmiştir. Ek olarak Dernekler Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) de platformların oluşturulabilmesi için derneklerin yetkili organlarınca alınacak kararlarda, derneği temsille görevlendirilecek kişi ve kişilerin belirlenmesi gerektiği düzenlenmiştir. Aynı zamanda yine Yönetmelik içerisinde, platformun faaliyete başlayabilmesi için ise temsilciler tarafından bir mutabakat tutanağı düzenlemesi, bu tutanakta da platformun oluşturulma amacı, çalışmalarının yürütüleceği yerleşim yeri ile yönetim grubu üyeleri ve koordinatörünün isimlerinin belirlenmesi hususu yer almaktadır.
Bu noktada dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Platformlar kanunların dernekler için yasakladığı amaç ve faaliyet konuları doğrultusunda kurulamazlar ve bu yasağa aykırı hareket edenler hakkında ilgili kanunların cezai hükümleri uygulanır. Bunun yanı sıra her ne kadar platformlar ile ilgili düzenlemeler dernekler mevzuatında yer alsa da platformların herhangi bir tüzel kişiliğinin bulunmadığını ve geçici bir niteliğe sahip olduklarını unutmamalıyız. Bu nedenle de örneğin resmi makamlara yönelik izin gerektiren faaliyetlerde, platformu oluşturan sivil toplum kuruluşlarının bizzat kendilerinin imzası ile resmi işlemler yürütülebilir.
İktisadi işletmenin kapatılması tasfiye şeklinde olur. Şirketlerin tasfiyesinde olduğu gibi Yönetim Kurulu tarafından iktisadi işletmenin tasfiye edilmesi konusunda karar alınır. İşletmenin tasfiyesi de tescile tabidir. Alınan YK kararı ticaret siciliyle tescil ettirilir ve 1 yıllık tasfiye süreci başlatılır. Tasfiye kararı alındıktan sonra Ticaret Sicil Gazetesi’nde birer hafta arayla 3 kere işletmenin tasfiye edileceği yayınlanır. 1 yıllık süre içinde borçlar ve alacaklar tahsil edilir ve ilgili vergiler ödenir. Sürenin sonunda YK işletmenin tasfiye edildiğini ilan eden yeni bir karar alır. Bu karardan sonra vergi dairesine gidilerek gerekli kapatma işlemleri yaptırılır.
Politika Önerisi, insanlara daha iyi bir hayat sunmak için; bir kanun, düzenleme ya da devlet hizmetini değiştirme önerisidir.
Daha fazla bilgi için STGM’nin STÖ’ler için oluşturduğu ve ücretsiz olan STOK Öğrenim Platformu’ndaki “104- İletişim Temelli Katılım ve Savunuculuk” derslerine bakılabilir.
Tedarikçi/hizmet sağlayıcı ile anlaşma/sözleşme yapmaya gerek yoktur. Söz konusu mal ve hizmetlerin ödemesi faturalar ve KDV Vergi Muafiyet Belgesinin ibraz edilmesi halinde gerçekleştirilebilir.
Tedarikçiler/hizmet sağlayıcılarla öngörülemeyen durumları önlemek için, 3.500 TL'nin altındaki tedarik faaliyetleri için de anlaşma/sözleşme düzenlenmesi tavsiye edilir.
Temel olan, ihtiyaç duyulan becerilere sahip kişilerin zamanlarını ve enerjilerini bir organizasyona ayırmaya teşvik etmektir.
Bununla birlikte, başlangıçta gönüllünün neler kazanacağı belirlenip, bu kazanımlar mutlaka yapılandırılmış bir şekilde kendileriyle paylaşılmalıdır. Mesela gönüllü çalışma farklı bir geçmişe ve kültüre sahip insanları tanımak için bir fırsat mı? Bir çocukla güçlü ve kalıcı bir ilişki kurmak mı? İletişim ile ilgili yeni bilgiler edinmek mi? Vb.
Gönüllülerle başarılı bir şekilde ilişki kuran STÖ’ler:
- ihtiyaç duyulan beceriler ve deneyim konusunda net olurlar,
- örgütsel düzeyde tüm personeli ve yönetim kurulunu gönüllülerle olan işbirliği çabalarına dahil ederler,
- çevrimiçi listeler, haber bültenleri, birebir iletişim vb. gibi farklı araçları potansiyel gönüllülere ulaşmak için kullanırlar.
- “Gönüllülerle İşbirliği Araç Seti” isimli İngilizce doküman gönüllülerle ilgili hedef kitlenin belirlenmesine yardımcı olacaktır
12/09/2018 tarih ve 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Karar ile “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın 4.maddesine ek yapılarak, Maliye ve Hazine Bakanlığı’nca belirlenecek haller dışında Türkiye’de yerleşik kişiler arasında akdedilen menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenmesi yasaklanmıştı.
TL cinsinden yapılacak sözleşmelerin istisnasını belirlemek için iki tane tebliğ yayınlanmış ve son yayınlanan 06.11.2018 tarihinde (Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2008-32/34)’de değişiklik yapılmasına dair tebliğ (Tebliğ No:2018-32/52) ile
- yurtdışı hibe sözleşmeleri yürüten STÖ’lerin İnsan Kaynakları dışında bulunan tüm sözleşme bedellerinin döviz cinsinden yapılabileceği belirlenmiştir.
Buna göre yurtdışı hibe sözleşmesi yürüten STÖ’lerin proje bütçelerinde ana bütçe başlıklarına göre sözleşmelerinde hangi para birimini kullanabilecekleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
|
Ana Bütçe Başlığı (AB Fonlu Proje Kontratları) |
Sözleşme Türü | TL/döviz cinsinden |
| 1-İnsan Kaynakları | İş Sözleşmesi | Sadece TL |
| 2-Seyahat Giderleri | Tedarik Sözleşmesi | TL ya da döviz cinsinden |
| 3-Ekipman ve Malzeme | Tedarik Sözleşmesi | TL ya da döviz cinsinden |
| 4-Ofis Kira ve Diğer Gid. | Gayrimenkul Kira Sözleşmesi | TL ya da döviz cinsinden |
| 5-Diğer Mal ve Hizmetler | Tedarik ve Hizmet Alım Sözleşmeleri | TL ya da döviz cinsinden |
| 6-Diğer | Danışmanlık Dahil Hizmet Alım Sözleşmeleri | TL ya da döviz cinsinden |
Kaynak geliştirme yaklaşımı STÖ’ler için geniş bir perspektifte ele alınabilir. Finansal kaynaklara ek olarak sahip olunan altyapı, ekipmanlar, bilgi ve teknoloji de doğru ve verimli yönetilmesi beklenen kaynaklarıdır. Dolayısıyla STÖ’ler kaynakları sadece para bağlamında ele almayıp daha geniş bir çerçevede planlar. Gönüllüler de verilen emek ve bilgi açısından STÖ’lerde önemli kaynaklardan biri olarak düşünülmelidir. Gönüllüler ayni ve maddi kaynaklara ulaşılmasından, bu konuda yönetime destek olmaya kadar farklı süreçlerde aktif rol alabilirler.
Gönüllüler STÖ'lerde hizmetlerin daha etkili olmasına katkı sağlarken aynı zamanda örgütler ile toplum arasında köprü görevi de görür. Bir STÖ'nün gönüllülerle çalışması kurumun tanınırlığını artırır, hizmet ve çalışmalarının toplum tarafından daha fazla görülmesini sağlar. Bu durum da kaynak geliştirme süreçlerinde o STÖ’ye avantaj sağlar. Bunlarla birlikte STÖ’lerin kısıtlı bütçelerle ve güçlükle yürüttükleri projeler, gönüllülerin desteğiyle daha rahat ve etkin bir şekilde hayata geçirilebilir.
Kaynak geliştirme ve gönüllü yönetimi ilgili daha fazla bilgiye aşağıdaki kaynaklardan ulaşabilirsiniz;
- UNFPA-STGM Ortak Eğitimleri - Kaynak Geliştirmenin Çerçevesi ve Temel Noktaları Videosu, 2021
- UNFPA-STGM Ortak Eğitimleri - Kaynak Geliştirme Stratejisi Bileşenleri ve Durum Analizleri Videosu, 2021
- UNFPA-STGM Ortak Eğitimleri - Bireysel ve Kurumsal Kaynak Geliştirme Araçlarının Kısa Tanıtımı Videosu, 2021
- UNFPA-STGM Ortak Eğitimleri - Kaynak Geliştirmede Destekçi İlişkileri ve Veritabanının Önemi Videosu, 2021
- Sivil Toplum Örgütleri için Kaynak Geliştirme Rehberi, Dilek Ertükel, STGM -
- STGM STÖ’ler için Kaynak Geliştirme Videoları
- Kaynak Geliştirme ve Yenilikçi Uygulamalar: Yerel STÖ, Ağ / Platform / İnisiyatif ve Aktivistler için Rehber, Eliş Berivan, Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı, Aralık 2019 -
- STÖ'ler için Gönüllülük ve Gönüllü Yönetimi Rehberi, Özel Sektör Gönüllüler Derneği. STGM. 2009.
- UNFPA-STGM Ortak Eğitimleri - Çalışanlar ve Gönüllüler Videosu. STGM, 2021
- Volunteer Management Guide, 501 Commons (İngilizce)
AB fonlu projelerin kontratlarının eki olan Genel Koşullar’ın 6. maddesi AB projelerinde uygulanacak iletişim ve görünürlük gereksinimleri ve kurallarını kapsamaktadır. Genel Koşullar’ın 6.1. maddesine istinaden “AB Finansmanlı Dış Faaliyetlerde İletişim ve Görünürlük Rehberi” bir AB fonlu proje uygulamasında iletişim ve görünürlük konuları ile ilgili takip edilmesi gereken kuralları kapsamaktadır.
Vergi dairesi kaydı, banka hesabı açma ya da iktisadi işletme açma gibi işlemlerde dernek tüzük fotokopisi kullanılır. Dernek tüzüğün aslının verilmesine gerek yoktur.
Web sayfamızda yer alan "STGM'den Nasıl Yararlanabilirsiniz" bölümünü inceleyebilirsiniz.
İhtiyaçlara ve etkinliğin içeriğine göre tasarlanıp oluşturulabilecek birçok “Etkinlik Bilgilendirme Notu” örneği ve formatı vardır. Bunların bir örneğine buradan ulaşabilir ve bu örneği ihtiyaçlarınız özelinde revize edebilirsiniz.
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü veritabanında il, ilçe, faaliyet alanı ve detaylı faaliyet alanına göre Türkiye’deki bütün dernekler taranabilir. Ayrıca “Dernekara” ile yine illere ve faaliyet alanlarına göre dernekler listelenebilir.
AB destekli projelerde iletişim stratejisi ve planı hazırlama konusunda aşağıdaki kaynaklar yol gösterici olabilir.
- İletişim Stratejisi Geliştirmeye Yönelik Rehber, TACSO, 2016
- Nihai Faydalanıcılar için İletişim El Kitabı, Çevre ve İklim Eylemi Sektör Operasyonel Programı. Avrupa Birliği Yatırımları Dairesi Başkanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
- İletişim Stratejisi Nasıl Hazırlanır? Sivil Toplum Sektörü Programı
- İletişimde İlk Adımlar, Kamu-STK-Medya İşbirliği için DİYALOG
Eğer gayrimenkul şahıstan kiralanıyor ise Gelir Vergisi Kanunu 94.maddesine istinaden yüzde 20 stopaj kesintisi yapılarak muhtasar beyanname ile hesaplanan stopaj vergisi vergi dairesine ödenir. Gayrimenkul şirketten kiralanıyor ise stopaj vergisi kesintisi uygulanmaz, fatura karşılığı kira bedeli ödenir.
STGM'nin çalışmaları web sitesi, sosyal medya kanalları ve e-bülteni aracılığıyla duyurulmaktadır. Web sitemizden, sosyal medya hesaplarımızdan ve e-bültenimizden tüm çalışmalarımızla ilgili detaylara ulaşabilirsiniz. E-bültenimize web sitemizin her sayfasının altında yer alan kayıt bölümünden kaydolabilirsiniz.
Vakıflar Genel Müdürlüğü veritabanında türü, adı, bulunduğu il ve ilçeye göre Türkiye’deki vakıflar taranabilir. Ayrıca burs veren vakıflara da bu veritabanından ulaşılabilir.
Türkiye’deki dernekler için T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün veri tabanına veya dernekara.com isimli web sitesine bakabilirsiniz.
PADOR, Avrupa Birliği dış yardımları için “Potansiyel Başvuru Sahiplerine Ait Veriler İçin Çevrimiçi Kayıt” anlamına gelen “Potential Applicant Data Online Registration” kelimelerinin kısaltmasıdır. Avrupa Birliği’nin bir çok hibe çağrısına başvurabilmek için, bir STÖ’nün PADOR’da kayıtlı olması gerekir.
PADOR kaydı olmayanlar tanıtım ve uygulama videolarına STGM YouTube kanalından “Avrupa Birliği (AB) Projeleri Destek Videoları” başlığı altında erişebilir. Ayrıca İngilizce olan “PADOR Kullanıcı Kılavuzu”nu (PADOR User Manual V.2.2.3) da inceleyebilir.
Kapasite geliştirme bireylerin, kuruluşların/örgütlerin ve toplumların zaman içinde kendi gelişim hedeflerini belirleme ve gerçekleştirme yeterliliklerini elde etme, güçlendirme ve sürdürme süreci olarak tanımlamaktadır.1
1.Capacity Assessment Practice Note, UNDP. file:///Users/stgm/Downloads/capacity_assessment_-_undp_2008.pdf